Παιδί & Γονείς

Το παιδί μας και εμείς

I) Τονίστε τα θετικά.

Τα παιδιά μπορούν να μάθουν να εμπιστεύονται τον εαυτό τους και τις ικανότητες τους, αν εσείς τα ενθαρρύνετε προς αυτή την κατεύθυνση. Πράγμα εύκολο, αν η συμπεριφορά σας διαπνέεται από μια θετική στάση. Μια από τις σημαντικότερες δυνατότητες που έχουμε για να βελτιώσουμε τη σχέση μας με τα παιδιά είναι η ενθάρρυνση. Η ενθάρρυνση είναι η διαδικασία κατά την οποία συγκεντρώνουμε την προσοχή μας στα θετικά σημεία των παιδιών μας, για να τους καλλιεργήσουμε την αυτοπεποίθηση και την εκτίμηση στον εαυτό τους. Η ενθάρρυνση βοηθάει τα παιδιά να πιστέψουν στον εαυτό τους και στις ικανότητες τους. Οι γονείς που ενθαρρύνουν, βοηθάνε τα παιδιά τους να δεχτούν τα λάθη τους και να μάθουν απ' αυτά.

Η θετική Αντιμετώπιση

Στις αυταρχικές οικογένειες τα παιδιά αντλούν την αίσθηση της αξίας τους με το να δέχονται αμοιβές και τιμωρίες από αυτούς που ασκούν την εξουσία. Στις δημοκρατικές οικογένειες τα παιδιά επηρεάζονται θετικά με την ενθάρρυνση. Για να βοηθήσετε τα παιδιά σας να καλλιεργήσουν το αίσθημα της

αυτοεκτίμησης, ίσως χρειαστεί να αλλάξετε το συνηθισμένο τρόπο, με τον οποίο επικοινωνείτε μαζί τους και τους συμπεριφέρεστε. Αντί να συγκεντρώνετε την προσοχή σας στα λάθη τους, τονίστε ό,τι σας αρέσει και ό,τι εκτιμάτε από αυτά που κάνουν. Για να γίνει όμως αυτό θα χρειαστεί να αποκτήσετε μια θετική αντιμετώπιση. Όλοι θέλουμε το καλό των παιδιών μας. Και όμως, ενώ οι προθέσεις μας είναι καλές, συχνά οι μέθοδοι που ακολουθούμε, για να τα βοηθήσουμε να γίνουν υπεύθυνα, δεν φέρνουν το ποθητό αποτέλεσμα. Συχνά οι καθημερινές μας σχέσεις με τα παιδιά μας δεν συμβαδίζουν με τις

καλές μας προθέσεις και τα ιδανικά μας και υπάρχει λόγος γι' αυτό. Η κοινωνία, στην οποία ζούμε, μας έχει επηρεάσει με τρόπο, ώστε να ανακαλύπτουμε εύκολα τα λάθη, να περιμένουμε το χειρότερο και γενικά ν' αποθαρρύνουμε και τον εαυτό μας και τα παιδιά μας. Κι όμως, δεν είναι ανάγκη να διαιωνίσουμε αυτό τον αποθαρρυντικό κύκλο. Μπορούμε να ξαναρχίσουμε με μια νέα αντιμετώπιση και συμπεριφορά.

Εξαλείψτε την άρνηση σε όλα

Πρώτα απ' όλα ας προσπαθήσουμε να καταργήσουμε τους ακόλουθους τρόπους συμπεριφοράς:

Αρνητικές προσδοκίες και παράλογες απαιτήσεις. Π.χ. πρέπει να τα καταφέρνουν σε ό,τι μετράει για μας - σχολείο, αθλητισμός, αγγαρείες κ.λ.π.

Ανταγωνισμός ανάμεσα στ' αδέλφια. Συχνά δεν συνειδητοποιούμε ότι εμείς καλλιεργούμε τον ανταγωνισμό ανάμεσα στα παιδιά μας. Επαινούμε το παιδί που έχει πετύχει, ενώ αγνοούμε ή επικρίνουμε εκείνο που έχει αποτύχει. Υπερβολικές φιλοδοξίες. Οι υπερβολικά φιλόδοξοι γονείς θέλουν να είναι οι καλύτεροι γονείς. Για να το πετύχουν, ζητούν την τελειότητα και από τα παιδιά τους. Η αντιμετώπιση τους αυτή ίσως επηρεάσει τα παιδιά τους και τα κάνει να μην προσπαθούν τίποτα, αν δεν είναι σίγουρα ότι θα έρθουν πρώτα. Οι γονείς που θέλουν ν' αλλάξουν αυτή την αποθαρρυντική αντιμετώπιση και, αντί γι' αυτήν, να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους, πρέπει να δείξουν διάθεση και να καταβάλουν προσπάθεια.

Δεχθείτε τα όπως είναι

Η προσπάθεια των γονέων θα πρέπει να κατευθύνεται προς την πλήρη αποδοχή των παιδιών τους, γι' αυτό που είναι κι όχι γι'αυτό που θα' θελαν οι ίδιοι να είναι. Αν θέλουμε τα παιδιά μας να πιστέψουν ότι αξίζουν, πρέπει ειλικρινά να τα δεχτούμε όπως είναι με όλες τις ατέλειες τους. Πολλοί γονείς πιστεύουν ότι επιμένοντας να κατακρίνουν τις ατέλειες των παιδιών τους, θα τα βοηθήσουν να βελτιωθούν. Στην πραγματικότητα, αυτή η αντιμετώπιση φέρνει ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα. Τα παιδιά αποθαρρύνονται. Επιπλέον, όμως, υπάρχει πλήθος συμπεριφορών που αποθαρρύνει τα παιδιά, π.χ. όταν δίνουμε σημασία στις "μαρτυρίες". Τα παιδιά χρησιμοποιούν τις "μαρτυρίες" για να φανούν καλά ή για να εκδικηθούν. Οι μαρτυριάρηδες πετυχαίνουν το σκοπό τους χρησιμοποιώντας το τελευταίο τους όπλο: τους γονείς.

Ενθαρρύνετε, μην επαινείτε.

Ένας γονιός που ενθαρρύνει παύει να κάνει στο παιδί αρνητικές παρατηρήσεις. Όταν προκύπτουν προβλήματα, χρησιμοποιεί μεθόδους που δείχνουν σεβασμό

στο παιδί. Επιπλέον, για ν' αποκτήσει το παιδί αυτοπεποίθηση και για να πιστέψει στον εαυτό του και τις ικανότητες του, θα πρέπει πρώτα απ' όλα να πιστέψετε εσείς σ' αυτό. Λίγα παιδιά μαθαίνουν να πιστεύουν στον εαυτό τους, αν οι γονείς τους δεν πιστέψουν σ' αυτά. Πρέπει να είμαστε συνέχεια έτοιμοι να τονίζουμε τις θετικές πλευρές των προσπαθειών τους. Κι εδώ θα πρέπει να γίνει μια διάκριση της ενθάρρυνσης από τον έπαινο. Δεν πρόκειται για το ίδιο πράγμα, ούτε έχει τα ίδια αποτελέσματα. Πολλοί γονείς πιστεύουν ότι όταν επαινούν τα παιδιά τους, τα ενθαρρύνουν. Διότι με την πρώτη ματιά, ο έπαινος και η ενθάρρυνση μοιάζουν. Βέβαια, δεν είναι καθόλου έτσι, διότι ο έπαινος είναι ένα είδος ανταμοιβής. Καλλιεργεί ένα αίσθημα ανταγωνισμού. Από την άλλη πλευρά, η ενθάρρυνση δίνεται για την προσπάθεια ή για τη βελτίωση, όσο μικρή και ελάχιστη κι αν είναι. Και αυτή ακριβώς είναι που θα πρέπει να μάθετε να τους παρέχετε.

II) Γονείς και Έφηβοι

Πώς θα τους πείσετε να συνεργαστούν;

Η διαμάχη γονέων - εφήβων συχνά εκφράζεται στο παράπονο των πρώτων, "δεν παίρνει ούτε με το καλό ούτε με το άγριο". Ωστόσο, οι έφηβοι δεν χρειάζονται "χατίρια", "κηρύγματα", αλλά, όπως όλοι μας, έχουν ανάγκη την εμπιστοσύνη και την ενθάρρυνση στην ανάπτυξη της δικής του κρίσης και προσωπικότητας. Κάτι που επηρεάζει σημαντικά τη συμπεριφορά όλων μας είναι η επιθυμία να μας υπολογίζουν οι άλλοι. Κανείς δεν επιθυμεί να βρίσκεται σε κατώτερη θέση. Ένα μεγάλο μέρος του στρες που νιώθει ο έφηβος έχει σχέση με την έντονη επιθυμία του ν' αποφύγει να τον μεταχειρίζονται σαν παιδί.

Συνήθως υπάρχουν δύο λαθεμένοι τρόποι αντιμετώπισης, τους οποίους χρησιμοποιούν οι γονείς στην προσπάθεια τους να κρατήσουν την αρχηγία. Ένας τρόπος είναι να καλοπιάνουν, να κάνουν πράγματα για λογαριασμό των εφήβων και να υποχωρούν στις απαιτήσεις τους. Ο άλλος τρόπος είναι να είναι

αυταρχικοί και να προσπαθούν να κάνουν τους εφήβους να συμμορφωθούν. Αντίθετα, όταν ο νέος νιώσει ότι τον σέβονται οι μεγάλοι, έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να αποφασίσει να σέβεται κι αυτός τους μεγάλους και να καθιερώσει μαζί τους μια σχέση συνεργασίας.

Το "χαϊδεμένο" παιδί

Η αντιμετώπιση αυτή είναι καταστρεπτική, γιατί στερεί από τους νέους την αυτοπεποίθηση και την πρωτοβουλία. Μια καλή κατευθυντήρια γραμμή στη σχέση με τους νέους είναι να μην κάνουμε τίποτα γι' αυτούς, απ' αυτά που μπορούν να κάνουν μόνοι τους. Η συμπεριφορά του παραχαϊδεμένου παιδιού κατευθύνεται κυρίως προς το στόχο του να βάλει τους άλλους να το υπηρετούν. Έτσι, ο σκοπός του μεγαλύτερου μέρους της συμπεριφοράς του είναι να επιτύχει ιδιαίτερη προσοχή ή εξυπηρέτηση. Δυστυχώς, η συνηθισμένη εμπειρία των γονιών που παραχαϊδεύουν, είναι ότι στη διάρκεια της προεφηβείας του παιδιού τους ξαφνικά συνειδητοποιούν ότι δεν το ελέγχουν καθόλου. Ακριβώς σε αυτό το σημείο αρχίζουν να πανικοβάλλονται και αποφασίζουν να αντιδράσουν. Ως συνέπεια όμως αυτής της αντίδρασης των γονιών, ο "σκοπός" της συμπεριφοράς των παραχαϊδεμένων εφήβων συχνά αλλάζει. Δηλαδή, ο έφηβος προσπαθεί να "νικήσει" τις προσπάθειες που κάνουν οι γονείς για να τον ελέγξουν και μπορεί ακόμα και να επιχειρήσει να τους "τιμωρήσει" επειδή δεν του κάνουν τη ζωή εύκολη. Όταν ένας γονιός ετοιμάζεται να αλλάξει τη σχέση του με το χαϊδεμένο παιδί του, θα πρέπει να θυμάται ότι όπως δεν μπορούμε να υποχρεώσουμε τον έφηβο να συνεργαστεί, έτσι και εκείνος δεν μπορεί να μας υποχρεώσει να συνεργαστούμε. Με φιλικό αλλά πάντα σταθερό τρόπο μπορούμε να αφήσουμε τον χαϊδεμένο έφηβο να ανακαλύψει ότι στη ζωή χρειάζεται πάντα η συνεργασία. Μη υποχωρώντας στις απαιτήσεις του, τον βοηθάμε να συνειδητοποιήσει ότι οι άλλοι δεν βρίσκονται στη γη μόνο και μόνο για το δικό του όφελος.

Ο αυταρχικός γονιός

Ενώ, λοιπόν, ο γονιός που παραχαϊδεύει, υπηρετεί υπερβολικά τον έφηβο ή δεν θέλει να πάρει θέση σε ορισμένα θέματα, ο αυταρχικός γονιός προσπαθεί να υποχρεώσει τον έφηβο να φερθεί σύμφωνα με τις δικές του επιθυμίες. Οι νέοι, λοιπόν, που έχουν αυταρχικούς γονείς, συνήθως αντιδρούν με δύο τρόπους σε αυτή την τακτική. Η πρώτη αντίδραση είναι να νιώσουν αποθαρρημένοι, δεχόμενοι κριτική και

τιμωρία από τον αυταρχικό - πιεστικό γονέα. Η δεύτερη αντίδραση που συναντάμε συχνά είναι η αντίσταση στις κρίσεις και επικρίσεις των γονέων που εκφράζεται μέσα από τη συμπεριφορά στο σχολείο (την επιλογή των φίλων, των ρούχων κ.λ.π.). Όταν η σχέση φτάσει σε αυτό το σημείο, υπάρχει διαμάχη. Η διαμάχη μπορεί να είναι ανοιχτή ή καλυμμένη, είναι όμως μια διαμάχη. Δυστυχώς, οι γονείς και οι δάσκαλοι που χρησιμοποιούν τον πειθαναγκασμό, ξεγελιούνται στη φάση της προεφηβείας των παιδιών γιατί συχνά καταφέρνουν να υποχρεώσουν το παιδί να συμμορφωθεί. Στις αρχές όμως της εφηβείας ή και νωρίτερα, οι νεαροί που υφίστανται αυτή την αντιμετώπιση συνειδητοποιούν περισσότερο τη δύναμη που έχουν να αρνηθούν στους ενήλικες τη συνεργασία τους και αρχίζουν να χρησιμοποιούν αυτή τη δύναμη.

Σεβασμός και εμπιστοσύνη

Όταν οι έφηβοι αντιληφθούν ότι προσπαθούμε να τους επιβάλλουμε τη θέληση μας, έχουν την τάση να μας αρνούνται τη συνεργασία τους. Οι μεγάλοι πρέπει

να κατανοήσουν έναν σημαντικό παράγοντα, ότι οι έφηβοι μπορούν να μας αρνηθούν τη συνεργασία τους, και μάλιστα πολύ αποτελεσματικά.

Η σχέση γονιών και εφήβων βελτιώνεται σημαντικά και γρήγορα όταν ο έφηβος νιώθει την ήρεμη εμπιστοσύνη των γονιών να αντικαθιστά την κριτική και την γκρίνια. Ο σεβασμός επιδρά σημαντικά στον έφηβο, απαλλάσσοντας τον από την επιθυμία να αντισταθεί ή να νικήσει τους γονείς του. Η εμπιστοσύνη λοιπόν μαζί με την ενθάρρυνση που μπορούμε να δώσουμε στον έφηβο έχει τη δυνατότητα να του περάσει το μήνυμα της πίστης μας σε αυτόν όπως είναι. Οι γονείς θα μπορούσαν επίσης να δίνουν, όποτε βέβαια αυτό θα ήταν εφικτό, στους εφήβους επιλογές για να λύσουν τα προβλήματα ή να τους προσφέρουν καθοδήγηση. Ακόμη και όταν ένας ενήλικος είναι βέβαιος για την απόφαση που θα επιθυμούσε να πάρει ο έφηβος, η πείρα δείχνει πως είναι καλύτερο να αποφύγει το τελεσίγραφο. Εφόσον ο έφηβος θα πάρει μόνος του μια απόφαση για τη συμπεριφορά του και εφόσον δεν δέχεται συχνά να τον υποχρεώνουν, οι πιθανότητες που έχει ο ενήλικος να επηρεάσει θετικά τον έφηβο σε ένα κρίσιμο θέμα είναι αυξημένες, αν παραδεχτεί πως, τελικά, ο έφηβος είναι εκείνος που θα διαλέξει. Το να συμφωνείτε στο ότι διαφωνείτε είναι μια "τεχνική" που βοηθά πολύ τους γονείς, γιατί αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες να δώσουν προσοχή στη δική σας άποψη. Ο έφηβος είναι ελεύθερος να ακολουθήσει τη θέση του πατέρα ή της μητέρας, όταν δεν είναι υποχρεωμένος να την ακολουθήσει.

Χαρίστε του αυτοπεποίθηση

Επιδοκιμάζοντας το όταν καταφέρνει κάτι, στηρίζοντας το ψυχολογικά όταν αποτυγχάνει και ακούγοντας πάντα με ενδιαφέρον και κατανόηση αυτά που έχει να σας πει, προσφέρετε στο παιδί σας την αυτοεκτίμηση που του είναι απαραίτητη για να μεγαλώσει σωστά. Μερικές φορές το παιδί έχει ανάγκη να καθίσετε και να το ακούσετε παθητικά. Νιώθει πως θέλει μονάχα να μιλήσει, δίχως να χρειάζεται τη συμβουλή σας για το πρόβλημα του. Άλλες φορές, όμως, το παιδί έρχεται κοντά σας και έχει ανάγκη να του δείξετε ότι συμμερίζεστε τα προβλήματα του. Ο καλύτερος τρόπος για να επικοινωνήσετε αποτελεσματικά μαζί του σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ακούτε όσα έχει να σας πει, συμμετέχοντας κι εσείς ενεργητικά, επαναλαμβάνοντας ή συμπληρώνοντας τις φράσεις του. Του αποδεικνύετε έτσι πως όσα λέει είναι αξιόλογα, σας ενδιαφέρουν και τα καταλαβαίνετε. Η ενεργητική συμμετοχή σας σε ό,τι σας λέει το παιδί, ενισχύει την αυτοπεποίθηση του. Του δείχνει ότι αποδέχεστε τόσο το ίδιο όσο και τα αισθήματα του. Πώς, όμως, θα δείξετε την επιδοκιμασία σας; Υπάρχουν πολλοί τρόποι, κρυφοί και φανεροί, για να δείξετε αυτό που αισθάνεστε. Κάθε παιδί μπορεί να νιώσει τι σημαίνει ένα χαμόγελο σας, ένα χάδι σας, ένα αγκάλιασμα, μια στιγμή που θα την αφιερώσετε μονάχα σε εκείνο. Ακόμα και ένα μωρό θα μπορέσει να ανταποκριθεί στη ζέστη της φωνής σας και όλα τα παιδιά πάνω από δυο χρονών είναι σε θέση να καταλάβουν μια στάση επιδοκιμασίας και εκτίμησης που θα κρατήσετε απέναντί τους. Το πιο σημαντικό απ' όλα είναι να κάνετε την επιδοκιμασία τρόπο συμπεριφοράς και αντιμετώπισης του παιδιού σας. Αν, ειλικρινά, εγκρίνετε και αποδέχεστε το παιδί ως άτομο, ακόμα κι αν είστε αντίθετη με κάποιες του πράξεις, τότε εκείνο θα αντιληφθεί και θα κατανοήσει τα πραγματικά κίνητρα της συμπεριφοράς σας, με αποτέλεσμα να νιώσει ικανοποιημένο με τον εαυτό του. Προσπαθήστε να ανακαλύψετε τα ιδιαίτερα χαρίσματα και τις ικανότητες κάθε παιδιού. Επιμείνετε σε αυτά και δείξτε στο παιδί πόσο καλά μπορεί να τα καταφέρει σε ορισμένα πράγματα. Βοηθήστε το και παροτρύνετε το να μεταφέρει αυτές του τις ικανότητες και σε άλλους τομείς. Διδάξτε του το σεβασμό για την καταγωγή του. Μιλώντας στο παιδί σας για τις κληρονομικές του καταβολές, του δίνετε μια καλή ευκαιρία να συνειδητοποιήσει τη μοναδικότητα της προσωπικότητας του και να νιώσει αυτοπεποίθηση.

Συγχρόνως το βοηθάτε να αισθανθεί περήφανο για το όνομα του και για όσα αυτό αντιπροσωπεύει. Η αυτοεκτίμηση του παιδιού σας θα μεγαλώσει επίσης αν

συνηθίσετε να του τραβάτε συχνά φωτογραφίες και μετά να τις ξανακοιτάτε τακτικά μαζί του και να σχολιάζετε τα στιγμιότυπα. Με αυτόν τον τρόπο του

δείχνετε ότι αξίζει πολλά για σας και ότι θέλετε πάντα να έχετε κοντά σας την εικόνα του, ακόμα και όταν εκείνο λείπει.

Από την άλλη μεριά, όταν τα παιδιά βρίσκονται στο σπίτι, αφήστε τα ελεύθερα να πειραματιστούν και να εξερευνήσουν το περιβάλλον τους, χωρίς να προσπαθήσετε να στρέψετε την προσοχή τους αποκλειστικά σε εκείνες τις δραστηριότητες που υποτίθεται ότι ταιριάζουν στο φύλο τους. Διότι αν οι γονείς επιμένουν να βάλουν τη συμπεριφορά του παιδιού σε καλούπια ανάλογα με το φύλο του, το αποτέλεσμα θα είναι αρνητικό για την αυτοπεποίθηση του.

Το δικαίωμα στην αποτυχία Θα πρέπει, επίσης, να αφήνετε περιθώρια για αποτυχίες γιατί το παιδί, είτε το θέλετε είτε όχι, θα αποτύχει σίγουρα κάποιες φορές. Η εμπιστοσύνη όμως στον εαυτό του δεν θα διαταραχθεί αν νιώσει ότι είστε κοντά του και του συμπαραστέκεστε τόσο στις επιτυχίες όσο και στις αποτυχίες του. Διότι το παιδί πρέπει να μάθει ότι και οι αποτυχίες και τα λάθη είναι και αυτά ένα κομμάτι της ζωής. Ένα άτομο χωρίς αποτυχίες ποτέ δεν ωριμάζει και δεν μαθαίνει να εκτιμά αληθινά την αξία της ζωής. Είναι εύκολο να δίνουμε επαίνους σε κάποιον όταν νικάει. Όλοι δείχνουν ενδιαφέρον για τον νικητή και τον επιτυχημένο. Όμως, ο χαμένος είναι εκείνος που χρειάζεται την υποστήριξη μας. Μπορεί το παιδί να έχει ανάγκη να ξέρει ότι είστε περήφανος γι' αυτό, όταν κάπου τα καταφέρνει καλά. Όμως, ακόμα περισσότερο χρειάζεται από εσάς να αποδεχθείτε τα λάθη

και τις αποτυχίες του. Τα παιδιά ξέρουν πότε κάνουν κάτι λάθος. Δεν υπάρχει λόγος, λοιπόν, εμείς να τους το υπενθυμίζουμε ή να τους κάνουμε μάθημα για το τι πρέπει να αποφεύγουν. Αντίθετα, είναι προτιμότερο να ψάχνουμε να βρούμε τα σωστά στοιχεία της συμπεριφοράς τους και να τα επαινούμε, γιατί, συνήθως, τα παιδιά δεν είναι σίγουρα για το πότε η συμπεριφορά τους είναι σωστή. Βρίσκοντας λοιπόν και υπογραμμίζοντας τις θετικές πλευρές του παιδιού σας, του τονώνετε το ηθικό. Το βοηθάτε να καταλάβει πως έχει κάποια αξία ως άτομο και πως ακόμα και αν δεν είναι τέλειο, υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορεί να τα κάνει σωστά.

Η αυτοπεποίθηση επίσης κάθε ατόμου εξαρτάται άμεσα από το αν το άτομο αυτό έχει αποδεχθεί το σώμα του και αισθάνεται άνετα με αυτό. Φυσιολογικά, κάθε παιδί αισθάνεται άνετα με το σώμα του, εκτός αν οι γονείς του του καταστρέψουν το συναίσθημα αυτό. Και αυτό πολλές φορές γίνεται χωρίς οι γονείς να έχουν καταλάβει πολύ καλά τι ακριβώς κάνουν. Όταν, λοιπόν, το παιδί σας εξερευνά το σώμα του, αποδεχθείτε το ως κάτι απόλυτα φυσιολογικό για τη σωστή ανάπτυξη. Αν δείτε ότι κάπου το παρακάνει, αποσπάστε του την προσοχή με κάτι άλλο. Όταν λερώνει την πάνα του, μη δείχνετε αποστροφή και αηδία για τις φυσιολογικές λειτουργίες του σώματος του. Φανείτε ευδιάθετοι, ακόμα κι αν πρέπει να καθαρίσετε τα όσα έκανε. Όταν δείχνει μια φυσιολογική έλλειψη κάθε αναστολής για τη γύμνια του, ευγενικά τυλίξτε το με μια πετσέτα ή φορέστε του κάτι. Μη δείχνετε αμηχανία ή θυμό. Έτσι, το παιδί θα αποκτήσει μια σωστή και θετική ιδέα για τον εαυτό του, αν το βοηθήσετε εγκαίρως να συμφιλιωθεί με το σώμα του και τις ιδιαίτερες λειτουργίες του. Επίσης, γονείς με χαμηλή αυτοπεποίθηση μεταφέρουν αυτό το συναίσθημα και στα παιδιά τους, με αποτέλεσμα αυτά πολύ σπάνια να μπορούν να διακριθούν και να ξεχωρίσουν.

Εφόδια για μια ζωή

Κανείς δεν μπορεί ν'αμφισβητήσει ότι η ύπαρξη στόχων είναι αναγκαία, προκειμένου να αποκτήσει νόημα η ζωή μας. Ωστόσο, η αίσθηση του στόχου - αντίθετα με ό,τι πιστεύουν οι περισσότεροι - θα πρέπει να αποκτηθεί από την παιδική ηλικία και να ενισχύεται συνεχώς σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Ένα από τα δυσκολότερα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι γονείς, αργά ή γρήγορα, είναι η οχύρωση των παιδιών τους με όλα τα δυνατά μέσα,

για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες της ζωής.

Από τον μικρό στον μεγάλο κόσμο

Μια σταθερή βάση, που εξασφαλίζει ένα αίσθημα ασφάλειας στα παιδιά, καθώς αναζητούν ένα στόχο στη ζωή, είναι το συναίσθημα ότι είναι καλοδεχούμενα στον κόσμο. Όσο περισσότερα θετικά και χρήσιμα δεδομένα μπορεί να συγκεντρώσει το παιδί από την οικογένεια του τόσο πιο στέρεη πίστη θα δημιουργήσει ότι ο πραγματικός κόσμος είναι ένα καλό και σίγουρο μέρος. Αν έχει αυτό το συναίσθημα, το παιδί είναι ελεύθερο να ανοίξει τα φτερά του και να αναζητήσει τους στόχους του, χωρίς φόβους και ανασφάλεια. Οι γονείς θα πρέπει να του δώσουν, όμως, τις κατάλληλες κατευθύνσεις.

Στο δρόμο της ζωής

Σε αυτή την προσπάθεια το παιδί θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι το πιο σημαντικό δεν είναι το τι κάνει ένα άτομο (σαν απασχόληση), αλλά το πώς μαθαίνει να ζει (στάση ζωής). Και ο αυταρχισμός των γονιών δεν έχει θέση εδώ. Αν ο σκοπός της ζωής είναι να είμαστε ευτυχισμένοι, τότε το παιδί πρέπει να ξέρει ότι η προσωπική του συμπεριφορά δεν πρέπει να παρεμποδίζει την επιδίωξη της ευτυχίας από τους άλλους. Σ' αυτό θα οδηγηθεί από τη

συμπεριφορά των γονιών του, που πρώτοι πρέπει να δώσουν το παράδειγμα, αναπτύσσοντας μέσα του το σεβασμό για την ελευθερία και την ανεξαρτησία.

Ο τρόπος προσέγγισης

Με αυτό το σκοπό, παραθέτουμε κάποιες χρήσιμες συμβουλές για να βοηθήσετε τα παιδιά να υιοθετήσουν υψηλότερες αξίες, ανεξάρτητα από τη συγκεκριμένη ηλικία που βρίσκονται τώρα και τη θέση τους στη ζωή. Όταν βοηθάτε τα πολύ μικρά παιδιά να ικανοποιήσουν τις βασικές τους ανάγκες της επιβίωσης, δώστε τους, όσο το δυνατόν, περισσότερη ελευθερία να αποφασίζουν για τον εαυτό τους, μέσα στα όρια που απαιτεί η ασφάλεια.τους.

Δώστε, όσο μπορείτε, περισσότερη έμφαση στην ποιότητα της ζωής για τα παιδιά σας, αντί να τους διδάσκετε να αρπάξουν ό,τι μπορούν και να συσσωρεύουν αποκτήματα. Τα παιδιά θα πρέπει να κατανοήσουν ότι "κανείς δεν ξέρει τόσα πολλά, για να είναι απαισιόδοξος". Η αισιοδοξία υπάρχει και πρέπει να την ανακαλύπτετε, ακόμη κι όταν κοιτάζετε τη σκοτεινή πλευρά των πραγμάτων.

Βοηθήστε τα παιδιά σας να μάθουν να υπερασπίζουν τον απόντα.

Διδάξτε τους πότε να μην κακολογούν κάποιον που απουσιάζει και φροντίστε βέβαια να υιοθετήσετε κι εσείς αυτό τον κώδικα συμπεριφοράς. Χρησιμοποιείτε τακτικά τον έπαινο στα καθημερινά γεγονότα της ζωής των παιδιών σας. Δώστε στο παιδί σας τη δυνατότητα να καταλάβει τι πραγματικά σημαίνει να πιστεύεις ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι από τη γέννηση τους! Από την αρχή της ζωής των παιδιών σας θα πρέπει να τα βοηθήσετε να

κυριαρχούν πάνω στα νεύρα τους και να αποθαρρύνετε τις επιθετικές στάσεις ή τις εκδηλώσεις μίσους και οργής. Είναι στο χέρι σας να φροντίσετε, ώστε τα παιδιά σας να μην εξασκηθούν θετικά στη βία. Μπορείτε να ελέγξετε με προσοχή τι βλέπουν στην τηλεόραση και να απαγορεύσετε κατηγορηματικά στις πολύ μικρές ηλικίες, που εύκολα επηρεάζονται, να παρακολουθούν εγκλήματα, μαχαιρώματα, βιασμούς ή τέτοιου είδους βίαιες πράξεις. Αποκτήστε τη συνήθεια να βοηθάτε συχνά αυτούς που έχουν ανάγκη και κινητοποιήστε τα παιδιά σας στην προσπάθεια αυτή. Μη δέχεστε σε καμία περίπτωση τις ανάρμοστες συμπεριφορές των παιδιών σας απέναντι σας.

Ποτέ μην ξεχνάτε ότι οι άνθρωποι είναι πιο σημαντικοί από τα πράγματα.

Δώστε στα παιδιά σας την ευκαιρία να οργανώσουν, με το δικό τους τρόπο, το δικό τους μοναδικό σύμπαν, χωρίς να επεμβαίνετε συνεχώς ή να εμποδίζετε αυτή την ανάγκη της οργάνωσης. Απλοποιήστε τη ζωή των παιδιών σας, μειώνοντας στο ελάχιστον τον αριθμό των κανόνων που επιβάλλονται μέσα στο σπίτι και κρατώντας μόνο αυτούς που έχουν νόημα για όλους. Μπορείτε να τους αφήσετε το περιθώριο να πραγματοποιήσουν τις αγγαρείες που έχουν αναλάβει με το δικό τους τρόπο, με το δικό τους ρυθμό και με τη μορφή που έχουν διαλέξει εκείνα, φτάνει το αποτέλεσμα να είναι μέσα στα όρια της λογικής.

Θεμελιώστε τη σχέση με τα παιδιά σας πάνω στην αλήθεια.

Μεγαλώστε τα παιδιά σας, διδάσκοντας τους το σεβασμό απέναντι σε όλα τα ζωντανά πράγματα. Διδάξτε τους από τα πρώτα τους βήματα ότι η ζωή είναι ιερή.

Τέλος, φροντίστε καθημερινά να τους δείχνετε την ομορφιά που υπάρχει σχεδόν σε κάθε πράγμα που βλέπουν, την καλοσύνη που περιέχει ο κάθε άνθρωπος και τη σημασία που έχει να σκέφτεται κανείς με θετικό, γεμάτο ενθουσιασμό και σεβασμό.

Τα παιδία......παίζει

Όσο κι αν οι γονείς το θεωρούν χάσιμο χρόνου, το παιχνίδι για το παιδί είναι βιολογική ανάγκη, που αν την καταπνίξουμε, υποσκάπτουμε την ομαλή εξέλιξη του. Το παιχνίδι είναι πολύ σημαντικό για τη ζωή του παιδιού και του προσφέρει αρκετές σωματικές και συναισθηματικές εμπειρίες. Μέσα απ' αυτό το παιδί ανακαλύπτει και μαθαίνει τον εξωτερικό κόσμο, αλλά ταυτόχρονα εκφράζει και το δικό του εσωτερικό κόσμο.

Βιολογική ανάγκη

Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για το τι αντιπροσωπεύει το παιχνίδι για το παιδί, όμως όλες συγκλίνουν στο εξής: μέσα από το παιχνίδι εκτονώνει την ενέργεια του ως βιολογική ανάγκη και ότι ο περιορισμός του μπορεί να προκαλέσει κακό στο παιδί, κάνοντας το νευρικό και επιθετικό. Επιπλέον, το παιχνίδι καλύπτει και την ανάγκη του παιδιού για μάθηση, δηλαδή μέσα απ' αυτό όχι μόνο ανακαλύπτει τον κόσμο που το περιβάλλει, αλλά δοκιμάζει τις ικανότητες του και ασκείται σε δεξιότητες. Ο τρόπος με τον οποίο παίζει το παιδί μπορεί να είναι ενδεικτικός για τα συναισθήματα και τις τυχόν εντάσεις του. Γι' αυτό οι συχνές παρεμβάσεις των γονιών την ώρα του παιχνιδιού κάνουν το παιδί εξαρτημένο, ανασφαλές, χωρίς εμπιστοσύνη στις ικανότητες του και στον εαυτό του. Αντίθετα, η ενθάρρυνση του παιδιού, η συμμετοχή και η επιβεβαίωση των ικανοτήτων του το κάνουν να αναπτύσσεται σωστά.

Απόλαυση για την απόλαυση

Για τα παιδιά το παιχνίδι δεν είναι χάσιμο χρόνου, όπως πιστεύουν οι περισσότεροι γονείς, εξαιτίας του ότι δεν είναι "παραγωγικό". Αυτό είναι εξάλλου ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του. "Το παιχνίδι είναι ευχάριστο, αυθόρμητο και δεν είναι υποχρεωτικό, αλλά επιλέγεται ελεύθερα από τον παίκτη. Τα κίνητρα του δεν εξυπηρετούν κανέναν αντικειμενικό σκοπό. Πρόκειται για απόλαυση που διαρκεί όσο και το ίδιο και όχι για προσπάθεια προς κάποιον συγκεκριμένο στόχο. Με λίγα λόγια, το παιχνίδι είναι από τη φύση του μη παραγωγικό".

Κάθε ηλικία τα παιχνίδια της

Ο τρόπος του παιχνιδιού αλλάζει όσο μεγαλώνουν τα παιδιά, όπως αλλάζουν οι δραστηριότητες τους και οι ικανότητες τους. Το παιχνίδι διαιρείται σε τρεις τύπους: Το κινητικό, το συμβολικό και το κοινωνικό. Ας τους δούμε έναν έναν αναλυτικά όπως μας τους περιέγραψε η ειδικός.

Το κινητικό παιχνίδι

Αφορά το χρονικό διάστημα από τη βρεφική ηλικία μέχρι το δεύτερο χρόνο της ζωής. Το παιδί σ' αυτή την περίοδο είναι απασχολημένο με τη διαδικασία της απόκτησης ελέγχου στις κινήσεις του και με το να μαθαίνει να συνδυάζει αφενός τις χειρονομίες του κι αφετέρου τα νοήματα του. Το παιχνίδι σ' αυτό το στάδιο, συχνά, αποτελείται από επαναλαμβανόμενες κινήσεις. Το βρέφος νιώθει ευχαρίστηση και πειραματίζεται με τον κόσμο της αφής, των εικόνων και των ήχων. Χαίρεται όταν κατορθώνει να κάνει ορισμένα γεγονότα να επαναληφθούν.

Το συμβολικό ή αναπαραστατικό παιχνίδι

Αυτός ο τύπος παιχνιδιού επικρατεί από την ηλικία των δύο χρόνων μέχρι την ηλικία των 6 περίπου ετών. Στο διάστημα αυτό, το παιδί αποκτά την ικανότητα να κωδικοποιεί με σύμβολα τις εμπειρίες του. Μπορεί να ξαναφέρει στο νου του εικόνες από συμβάντα. Μπορεί να παίζει με τα σύμβολα και τους συνδυασμούς τους, υποκρινόμενο, για παράδειγμα, ότι γεμίζει μια φωλιά με αυγά, ενώ τοποθετεί μπίλιες μέσα στο καπέλο μιας κούκλας.

Το κοινωνικό παιχνίδι

Αρχίζει μαζί με τη σχολική ηλικία και περιλαμβάνει παιχνίδια που έχουν κανόνες. Το παιδί έχει αρχίσει να καταλαβαίνει κάποιες συγκεκριμένες κοινωνικές σχέσεις, όπως τη συνεργασία και τον ανταγωνισμό. Αρχίζει να καταφέρνει να εργάζεται και να σκέφτεται περισσότερο αντικειμενικά. Το παιχνίδι του αντανακλά ακριβώς αυτή την αλλαγή του, καθώς το παιδί αρχίζει να ασχολείται με παιχνίδια που αποτελούνται από κανόνες και είναι ομαδικά.

Τον τρίτο χρόνο

Υπάρχουν κάποια σημεία, τα οποία αφορούν τη συμπεριφορά του μικρού παιδιού, την ομιλία του και τις σχέσεις του με το περιβάλλον τα οποία αν ένα τρίχρονο παιδάκι πληρεί, χαίρει άκρας υγείας και πλήρους αντιληπτικής ικανότητας. Σας τα παραθέτουμε με την υπενθύμιση πως το κάθε παιδί έχει διαφορετικούς ρυθμούς, καθώς βέβαια και τα κοριτσάκια και τα αγοράκια μεταξύ τους.

Θα πρέπει, λοιπόν, το παιδάκι:

- Να πλένει και να σκουπίζει μόνο τα χέρια του

- Να φοράει ορισμένα ρούχα χωρίς τη βοήθεια των άλλων

- Να φέρνει την τροφή στο στόμα με το κουτάλι

- Να πηγαίνει στο μπάνιο μόνο του για τις προσωπικές του ανάγκες

- Να απομακρύνεται για σύντομα χρονικά διαστήματα από τη μητέρα του χωρίς προβλήματα

- Να τοποθετεί μια σειρά από κύβους τον έναν πάνω στον άλλο

- Να πηδάει με ενωμένα πόδια

- Να στέκεται όρθιο με το ένα πόδι

- Να κάνει ποδήλατο (με τρεις ρόδες)

- Να σχεδιάζει έναν κύκλο και να ζωγραφίζει μια ανθρώπινη φιγούρα

- Να προφέρει το όνομα του και να εκφράζεται με απλές, αλλά ολοκληρωμένες προτάσεις. Να ξεχωρίζει τον πληθυντικό από τον ενικό αριθμό.

- Να ξεχωρίζει χωρίς προβλήματα τη διαφορά μεταξύ του πριν και του μετά, του μεγάλου και του μικρού, του ωραίου και του άσχημου, του ναι και του όχι, της ερώτησης και της απάντησης.

Ο μικρός σας ψευταράκος

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους ένα παιδί λέει ψέματα - κατάσταση συνηθισμένη και δικαιολογημένη στις μικρές ηλικίες. Λόγος ανησυχίας, όμως,

γεννιέται όταν το παιδί αρχίζει να πιστεύει τα ψέματα που λέει ως αληθινά...

Γιατί τα παιδιά λένε ψέματα; Εδώ υπάρχουν πολλές πιθανές απαντήσεις. Τα παιδιά λένε ψέματα για να αναπληρώσουν πραγματικές ή φανταστικές ατέλειες

τους. Λένε ψέματα όπως και οι μεγάλοι, για να ξεφύγουν από κάποια δυσκολία τους στις σχέσεις τους με τους άλλους, ή για να αποτρέψουν τις αναπόφευκτες συνέπειες των πράξεων τους. Τα παιδιά, καθώς δεν έχουν την πείρα των μεγάλων μπορεί να υπερ-γενικεύσουν μία απλή παρατήρηση που τους γίνεται για ένα απλό και συγκεκριμένο παράπτωμα και να την αναγάγουν σε αρνητική κριτική για γενική τους αναξιότητα και απόρριψη. Επίσης, η έλλειψη της στοιχειώδους διορατικότητας εκ μέρους μας μπορεί να κάνει το παιδί να λέει πολλά "ψέματα".